Wag, ekke was nog nie reg nie!

Matewis is ‘n lui swart kat met ‘n selfdood geneigdheid wat met ‘n dik streep getrek is. Hy gaan lê vir die lekkerte in die drom van ons wasgoedmasjien, en die dag gaan kom wanneer hy nog daar binne is as die deur toeklap en ek die masjien aanskakel.

As ek nou Matewiskat was – het my aanskakel dag gekom.

Net die ander dag was ek soos onse Matewiskat – lekker snoesig in my lekker lêplek, salig en snoesig onbewus van ‘n masjien wat aangeskakel sal word… My lêplek was Swakopmund, die kusdorpie daarlangs die Namib se koue seë, lekker snoesig. Swakop met sy koffiewinkels en palmbome waar mens talm, wynglas-in-die-hand, vir sonsondergange kyk, laaaank na die son al gesak het, nog kyk en kyk. Die masjien was my man wat weer ‘n konsultasiekontrak aangebied is, ja, woerts daa gaat ons!

Aanvanklik sou hy vir 6-9 maande gou ietsie hier kom regtrek het, maar die Vrystaatman van my is mos deugsaam, en siedaar. Nou het hy vir 2-3 jaar kontrak geteken, en besef ek – eeeek, EK WAS NOGGIE REG NIE! ‘n Paar maande, daarvoor was ek reg, maar ‘n paar jaar is ‘n helemaal ander kopskuif. Mens is so effe uit jou ritme as ‘n trek so skielik oor jou kom. Aan die anderhand is ek diep dankbaar want my Vrystaatman het vernuwe vonk met die nuwe werk, yay!

Kyk hierdie is mos nou nie onse eerste trippie as expat in Afrika in nie, ek skuif nie meubels nie – die plek waar ons woon is reeds gemeublieër, en my man het ‘n driepootpot en braai-ding gaan koop wat reeds op ie stoep staan. Ek het ‘n piep klein waterdruppel grootte moutertjie aangekoop – iemand in Japan se opgeryde moutertjie – so nóú! Nou gaat ek uitbars en alles uitsnuffel en ondersoek.

Drie maande later en ek voel vanoggend vir die eerste keer effe ingeburger hier in Lusaka, Zambië. My koffie proe sommer weer lekker, ek dans oor gladde vloere op my playlist , ek glimlag vir vreemdes in Lusaka, en saans verkyk ek my aan dieselfde sterre wat skyn oor die Namib. Mens kan dié plek ook liefkry.

Dis tyd om weer myself te wees, simpel, nuuskierig, goedhartig en soos Matewiskat, effe ‘anders’.

Waar stof reën slurp

My oulike vriendin is ‘n konsultant vir ‘n kobalt-myn groep wat explorasie werk doen in die Noorde van Namibië. Almal wat my ken weet ek het daardie Maltees-streep ín my; die ene wat in die mouter spring sodra die wiele draai! Dit is hoe ek myself bevind op ‘n properste ‘road trip’ met haar in ‘n wipgat stofkleur Golfie.

Met die wegtrek in Swakopmund het ons noodsaaklikhede soos biltong en fizzy water en kougom, want die pad is lank en die hitte kan ‘n meisie gou laat verlep.

Grondpaaie in hierdie land is pragtig, maar slim-se-kind weet jy vat daai goed net aan, met ‘n properste 4×4. So kies ons om deur dorpies soos Usakos, Omaruru, Outjo, Kamanjab ‘n wegneem koffie en plassieplek te soek. Oppad ry ons deur die reën wat soos ‘n gieter in die hand net hier en daar water gooi. Sulke vet druppels wat opslaan teen die ruit en wegsink in die rooi stof.

Mens moet wakker slaap agter die stuur want duskant die mees Westelike grens draad van die Etosha reservaat het die draadspan se geldjies opgeraak. Daar trippel die wild ligvoetig heen en weer oor die pad en staan blinkoog vir jou diep in die oë en aanstaar, as jy verbyglip in daai Golfie. Koedoekoeie mik om oor te spring, maar van groter belang is die vars olifantmis in die pad en verrinneweerde boompies waaraan hulle netnou net gevreet het. Hierdie keer sien ons nie self die olifante nie – miskien met die terugry slag…

Met reënwolke wat aanrol oor die heuwels, waai die laaste rooistof vir oulaas deur die dorp.

Opuwo is groter as wat ek verwag het – met ‘n magdom van blikkieshuisies wat blink in die laatmiddag son. Die ouer blikhuise is bont geverf – vele kobalt bloues en sonsak-rooies, donkies, bokke en beeste stap traag deur die dorp. Honde met lang sterte en bont kleure drafstap asof hulle almal op ‘n mission is.

• 

  Opuwo is groter as wat ek besef het

Mense loop op straat in hulle tradisionele klere

Bokke, skape en donkies wei rustig deur die strate

Meer en meer mense trek na die dorp – soveel so dat die vliegtuiglandingstrook dwarsdeur die dorp lê

Met grade duskant dertig – het die dorp sy eie ritme van mense wat kom en gaan

Dan skielik is daar meer mense, sien jy die Himbas. Orals. Ek probeer so normaal as moontlik rondkyk, om als in te neem en te verwerk; my Ma se stem druis in my ore “moenie staar nie”! Vir ons Westerse smaak is hulle maar effe skraps gekleë, en so te sê almal stap kaal-bolyf rond. Yip ja – dit swaai in die wind.

Location in Namibia
Coordinates:
18°3′20″S 13°50′26″E
– Kunene Distrik

Hierdie mense het kultuur vas gebly en hulle in gesteur aan die ander stamme wat baklei het oor grond en bewind nie. Deur die jare het hulle rustig rondgetrek agter weiding en water aan.

Sien, hier in die Kaokoveld is daar ‘n magdom van Himba, Tjimba, Zemba, Twa en ander kleurvolle Herero mense wat met bokke, skape en beeste boer. Die mees bekendste is ‘n Himba’s (meervoud in lokale taal Ovahimba) .

Ovahimbas leef wyd verspreid aan weeskante van die Kunene rivier in Namibië en in Angola. Met hulle tradisionele drag van gedrapeerde velle en handgemaakte krale en leer versierings kan ek verstaan hoekom toeriste vanoor die hele Wêreld hierheen reis om eerstehands dit te beleef. Hierdie grasieuse mense se Wêreld word meer en meer beïnvloed hoe meer hulle in aanraking kom met die Westerse mense. Hulle loop en klets op piep klein selfone, en vele stuur hulle kinders na skole.

Ek wonder heimlik as hulle my hier langs sou los – of ek meer van hierdie mense wat so na aan die natuur leef, sou assimileer? Sien ek myself op ‘n drafstap dorp toe met ‘n stertswaai brak op die hak, rooigesmeer met ‘n mengsel van okra en bokvet, en ‘n bondel seep in ‘n doek wat balanseer op my kop.

My kans is minder as nul. Die Ovahimba manne loop met 3-4 vrouens in gelid deur die dorp. So te sê elke vrou het ‘n kind op die heup of aan die bors; ooglopend is my baartyd lankal iets van die verlede so ek kan my bras maar vir eers byderhand hou en óp dra …

Botterblomme en donkiespore

Drie weke na sy haar enigste seun begrawe het, sien Ta’ Ewie die vaal donkie op die kalkrand staan en loer vir haar waar sy met ‘n hand vol Botterblomme stadig aanstap na die hoop sand waarop sy blomme gaan neerlê. Sy het gewonder of daar kuiermense by die volk is, en dit hulle trekdier is wat nuuskierig rondstap. By die graf sien sy bokkerôl van haar vorige botterblomme nie – net donkiespore. ‘Seker maar honger’ dink sy en trek die grafplasie se hekkie styf op knip agter haar.

 

Mieta sê daar is geen niks en niemand aan die kuier by hulle nie – die laaste mense was weke laas hierlangs vir die begrafnis. ‘n Dag later staan die vaal langoor net anderkant die weikamp van haar gaanse, maar staan onseker vas toe sy die kombuis slopemmer uitgooi en die gaanse nader fladder.   Mieta het kom vertel dat Rooi Jan die donkie sien suip het met die skape by die brakwaterpomp, en dat die donkie hinke-pink rondstap.

 

Vir twee weke het Ta’Ewie ‘n paar skywe brood op die gaansweikamp se hoekpaal vir die donkie gelos en met haar sagte stem vir die rondloop donkie vertel hy kan maar nader staan, sy loop ook moeilik na met haar sleg heup.   Een oggend vroeg bring Rooi Jan ‘n blêr hanslam by die plaashuis aan, terwyl sy melk warm maak vir die lam wat nog so skree sien Ta’ Ewie die paar grys langore doodstil en luister by die sinkwasbak se venster. Eers het sy Tone haar brak gaan toemaak in haar slaapkamer en die hanslam op die agterstoep loop voer. Kleintyd het sy op die dorp gesien hoe ‘n donkie ‘n rondloper hond doodskop, en onthou haar Pa het gesê donkies en honne sal nimmers vriende wees, hulle weet beide kompeteer vir mens se beste vriend te wees. ‘Toe die donkie net so vyf treë wegstaan het sy die broodskywe op die rooistoeptrappie neergesit en weggestap om die tevrede lam in die ganshok te gaan toemaak.

 

Lammertyd moet mens regstaan met skoon melktiete en gesteriliseerde koeldrankbottels. Elke keer as Rooi Jan lammers onder die arm aandra, staan donkie nader en bekyk die petalje. Hanslammers gaat so aan die blêr, jy voel kranksinnigheid klop aan jou binneoor. Al om die twee ure, moet warm melk gevoer word. Tyd vir broodsnye uitdeel is min, en Ta’ Ewie raak bewus van die ligte neus stootjie waar die brood al droog word in haar oorrok se sak. Sy staan diep in die donkie se bruin oë en kyk terwyl die donkie uit haar plathand broodvreet. Ta’ Ewie vertel die donkie dat sy na sy hinke-pink sal moet kyk. Daai donkie het doodstil gestaan terwyl ou hande stadig oor sy skouers, boude en pote gly; net ore wat draai en Ta’ Ewie se stem volg. Haar vasvat vingers het speensalf in die draad en doring skrape van die donkievel ingesmeer, steeds het die donkie bly staan. Rooi Jan het swartpik effe opgewarm, terwyl die tante ‘n klip tussen ou droeë modder uit die hoef gekrap het. Ta’ Ewie het die pik laat afkoel en bly vroetel met growwe hande deur die vaal donkiese hare – in die gesels het sy kraak in die donkie hoef toegesmeer.

 

Aanvanklik het sy gedink hy volg haar grafplaas toe omdat sy padlangs Botterblomme pluk, maar die donkie het aandagtig geluister hoe sy daar in die rooisand tussen haar oorle man en seun se grafte sit en plaasnuus vertel. Ta’ Ewie kan nie meer onthou wanneer het die donkie bly vassteek by die hanslammers nie. Toe die tyd aanbreek vir die lammers om veld toe te gaan, het die donkie saam gegaan, en elke aand het die donkie en hanslammers teruggekom skaapkraal toe. Rooi Jan het kom vertel hoe die donkie ‘n groukat met sy hoewe platgekap het en Jakkalse word verjaag. Rooi Jan weet as hy daai donkie in die vertes hoor balk, moet hy uitgooi lammers loop optel. Ta’ Ewie stap elke einde van die dag uit en gaan deel die dag-se-nuus met die donkie wat so ietsie uit haar plathand eet. Mieta kan nie onthou wanneer laas Ta’ Ewie gaan Botterblomme neersit het in die grafplaas nie.

 

Elke slag wat Ta’ Ewie uitry Mariental se kant toe, kom sy terug en kry donkiespore voor die kombuisvenster, en sien al die botterblomme plaashek se kant toe is weggevreet.

Nee nie ekke nie

So gister stap hierdie ou in die koffiewinkel in, seker 10minute gelede uit die bed gerol. Hare staan in elke rigting, en gister se baard op sy ken.

“Koffie, seblief”, bestel hy by die kelnerin wat verby hom skuif terwyl hy ‘n oop sitplek soek.

Ek staar openlik na sy donkerblou T-hemp. Miskien meer direk na die woorde wat duidelik leesbaar is oor sy bors.

Ek bars kliphard uit van die lag en almal òm my volg my blik en lag saam.

Duidelik het hy ‘n goeie sin van humor!

Beslis nie ‘n t-hemp wat ek ooit wil dra nie- maar party dae weet ek presies hoe hy voel!

‘n Vrystater en sy blom

 

Helsinki is so groot soos Windhoek – net heelwat platter en natuurlik is daar ‘n bedrywige seefront. My Vrystaatman en ek reis en kuier gemaklik saam, totdat hy honger en dorstig word. Almal weet wanneer jy reis kan jy óf lekker slaap, óf lekker eet, maar as mens in ‘n vreemde land beide kan aanvang, is die lewe ‘n lied!

 

Die Vereenigte Nasies het Finland onlangs benoem as die ‘Gelukkigste land in die Wêreld’. Ek dink hulle het iets daar beet. Helsinki, Finland se nuwe hoofstad is ‘n bont kusdorp met sprokieagtige rotseilande en reuse groen parke. Die stad het ‘n kalm ritme en terselfdertyd ‘n vervrissende hoeveelheid van kwaliteit restaurante en winkels.

 

Op reis krap ons ou geskiedenis brokkies uit, soek na lokale restaurante se aardse tradisionele kos, en wandel in strate waarin mens vrylik kan afstap sonder ‘n gestamp en stoot. Gewoonlik bespreek ons ‘n woonplek net buite ‘n groot stad, want eintlik is ons kleindorpie mense.

 

Dit is hoogsomer in Finland, met 18-ure se daglig per dag. Almal is uitbundig op straat. Mense loop en roomys eet in 16-grade se weer, hulle Somerweer is onse Winter temperature. Ons besluit om effe oefening te kry en op die grootste marine fort in die wêreld te gaan verken. Nie net is dit ‘n raaiselagtige bondel van 6-rotsagtige eilande nie, maar ook ‘n hedendaagse moderne militêre museum en woonplek vir sowat 800 Finne wat woon in bont hout huisies.

Vir dieselfde koste as ‘n busrit in die dorp, onderneem ons vroeg oggend ‘n 20-minute rit per pont na Suomenlinna. Die helfte hiervan werk in Helsinki en hulle reis per pont heen-en-weer. Elke 30-minute vertrek en arriveer die pont met plek vir 2 motors, heelwat fietse en sowat 100 mense.

‘n Paar uitbundige Britte wat baie dapper aangetrek is, reis ook op ons pont oor die Baltiese see. Een jong mannetjie in besonder is effe groen om die kiewe, en hy is die fokuspunt van die oliekop fotograaf naby hom. Ons lei af dis sy troudag, uiteraard is die ou klipkerk ‘n romantiese plek om die knoop deur te haak.

 

Op die grootste eiland is ‘n enorme Klip Kasteelfort gebou in rots, wat gedien het as fort om Finland te beskerm teen die Russe se inval.

Die mure is verskeie meters dik, vol donker vertrekke wat almal verbind met verskeie nou gange.

Vandag is dit ‘n UNESCO Bewarings gebied, maar tot onlangs in 1991 was dit ‘n Finse militêre opleidingskool en basis. Toeriste en Finne het heeldag toegang tot die Kasteel se tonnels, sale, brûe, monumente, tuine, paradegronde, en ons het onbepland ure hier deurgebring. Hierdie Kasteelfort is gebou in 1748, opgebom, herstel en goed onderhou, daar is iets vir oud en jonk, – massiewe ou kanonne, ‘n herstelde duikboot, ringmure en die strategiese uitkykpunte is erg indrukwekkend.

Orals is knus klein huis restaurantjies wat lokale disse offer, koffiewinkels en piekniekmandjies en tafeltjies onder koeltebome.

 

 

Dis geen sports om net op die aangewese paadjie te bly stap nie, en ons drentel soos stout kinders weg van die toeriste pyltjies en aanwysingbordjies. Ons het selfs ‘n ou fabriek ontdek waar vliegtuie en gemotoriseerde yssleë vir 15 jaar gebou was. Inwoners se fietse leun teen ou houtdeure, lokale mense kom en gaan onverstoord aan met hulle daaglikse gang, en speel krieket op ‘n ou militêre paradegronde.

 

Gou bevind onsself op die rant van die eiland met ‘n asemrowende uitsig, omring met magrietblommetjies en reuse klippe oortrek met groengras. By nadere ondersoek besef ons dit is lokale kabouteragtige huisies wat soos molshope onder die grond ingebou is, met ‘n enkele ronde venster en houtdeur.

This slideshow requires JavaScript.

Noudat ons fyner kyk ontdek ons oorgroeide rots buite mure van die fort, ou ysterbeslane deure wat jare reeds geslote staan. Ai as ou murasies hulle geheime kon fluister. Kanonoorlog was die doodslag van alle ou kastele, en hier wou ek beslis nie in ‘n fort se muur of ondergronds gewoon het toe die Russe wel in 1855 die fort ingeval het nie.

 

 

Deur die loop van die dag het ek myself lepeloog verkyk aan die fotosessies van vele bruidspare wat orals besig was om herinneringe op film vas te lê. Die jong Britse bruidegom op die pont het uitbundig sy bruid soos ‘n veertjie deur die lug geswaai en haar op-en-af oor die houtdek gedra op aandrang van hulle fotograaf.

 

Swak enkels, stywe knieë en knik-heupe hou nie op daardie oneweredige klipsteen paadjies nie, volgende keer huur ons ‘n fiets! Orals langs die waterkanale is kindertjies besig om gaanse en eende met broodstukke te voer. Sommiges speel frisbie en ander skop ‘n sokkerbal rond. Honde en stoorwaentjies met mense op komberse en wilde blomme in die hare is orals oor die eiland.

This slideshow requires JavaScript.

Geen piekniek is kompleet sonder ‘n smaaklike vleisie en biertjie nie. ‘n Mens moet die brouery op die eiland ondersteun as die dorstigheid jou oorval; daar en dan, kommapunt die Vrystater en sy blom, met ‘n koue biertjie en wilde vleis – en die lewe is ‘n lied!

Onse mense en die Finne het vleistande in gemeen, hulle eet graag wildsvleis soos takbok en wildebosbeer en vis.

Hel ja!

Hier op die klipvloer markplein in die middel van Helsinki; sit my Vrystaatman en ek in die oggend sonnetjie. Waar ons soos uile sit en rondkyk; is Finland so vreemd soos Lapland vir ons.

Rustig sit ons en slurp aan Salmvissop, groot stukke pienkvis in ‘n romerige sous met suurlemoen bedrup. Hemels! Ons drink lekker sterk koffie uit pikante koppies met houtlepeltjies. Almal is groen-bewus en ruim self agter hulleself op. Nêrens is ‘n rondlê papiertjie te bespeur nie. Dis hoogsomer dié kant net 6-grade, ‘n geniepsige wind wat pluk en die flou sonnetjie kry niks uitgerig nie, voel soos 2 grade!

 

Die Shengenvisastelsel in Windhoek is heeltemal mank. Die Duitse Ambasade hanteer die afsprake vir verskeie lande; en hulle wagperiode vir afsprake is gemiddeld 6 na 7-weke. ‘n Lys van dokumente is so lank soos my arm, absurd! Hulle maak geen voorsiening vir gereelde reisigers nie, en hap kortaf soos Dobermans dat almal in persoon moet aansoek doen. Verregaande, siende dat ons 4-ure weg woon in ‘n klein kusdorpie. Verder ly die Duitsers aan zero-vriendelikheid sindroom en laat die hele affêre laat Jan-alleman met ‘n frank na smaak.

 

Alternatiewelik bied die vrolike Finse Ambasade ‘n Schengenvisa, op voorwaarde dat ons as reisigers in een van die Baltiese lande sal tuisgaan. Siende dat nie ek of my Vrystaatman voorheen na Finland gereis het nie – gryp ons toe die geleentheid aan. Die ondervinding laat ons in verwondering en effe afgunstig van hoe gemaklik ‘n Europees se lewe is.

 

Ons grootste vrees was dat niemand ons sal verstaan met ons Namib Engels en swaar Suidelike aksente nie. Ha, iedere persoon het ons in duidelike Engels, kalm en vriendelik gehelp. Een van die eerste dinge wat ons onder die knie kry, is ‘hou regs’! Of jy deur ‘n ingang stap, roltrap ry, op die trein klouter, of op die sypaadjie stap, ‘hou regs’! Finne bied sommer aan om te help as hulle besef jy en Google-padkaart staan vir mekaar en staar. Finse-mense se taal is loshande die moeilikste Skandinawiese taal om aan te leer. Dit klink soos iemand wat in die kamer langsaan gesels, sonder om die letter ‘g’ te gebruik.

 

Ons ontdek die ontwerp konsep ‘wit op wit’. Sekerlik het 9-maande se wit winter sneeu heelwat te doen daarmee. In hulle vlag is die enigste ander kleur blou wat hulle fjords, mere, riviere en seë verteenwoordig. Die Finne is oor die kop geslaat met ontwerp en kuns. In elke hotel, stasie, restaurant, deurloop, brug, herberg en winkel is ‘n geraamde foto van ‘n ontwerper wat die ‘inspirasie’ vir die keuse vir kleur, styl en uitleg beskryf. Gegewe in elke Europese land is kuns en musiek in een of ander vorm op elke hoek en draai. Duidelik het die Russe se 109-jaar se inval ‘n impak op die boustyl gehad. Lelike rooi baksteen geboue lyk soos puisies tussen die minimalistiese lyne en art deco glas, marmer en porselein geboue.

 

Finland is deur die Swede, Duitsers en Russe regeer totdat hulle vuisvoos; heel diplomaties in 1917 as demokratiese land verklaar is. In 2002 word Finland deel van die Europese Unie, maar is trots om nie deel te wees van NATO nie. Ons soektog na Vikings het niks opgelewer nie. Die Finne was baie moeilik om teen oorlog te voer omdat hulle afgeleë en wyd verspreid was. Die enkele kere wat die Vikings hulle wel aangeval het, het hulle die moerasboere ‘te wreed’ en armsalig gevind!

 

Onse eerste besoek aan ‘n Skandinawiese land blaas alle voor opgestelde idees uit die water uit. Finne is bekend as ‘stil’ mense. Hulle fluister of praat gedemp op treine, trems en busse. Hel ja, Helsinki is beslis ‘n GROOT geheim wat ontdek moet word. Met die eerste oogopval is die mense pragtig, met hulle romerige gelaat en ligte lang hare. Modieuse jongmense in jogaspanbroeke en leerbaadjies is besig oppad iewers heen, menigte op fietse of skaatsplanke.  Beleefd word deure oopgehou vir ouer mense en vrouens, hulle knik ‘n vriendelike groet as mens oogkontak maak, en lyk vrolik. Dis opmerklik dat dit meestal toeriste is wat na fone se skerms staar. In restaurante gesels hulle vrolik onder mekaar, en eet wilde bosvark, rendier, takbok of salm. Ons eet waar die Finne eet. Ander toeriste sit in vegetariese straat kafees en slurp sjampanje. My Vrystaatman glimlag besadig net aan die gedagte dat hierdie Finne so onbeskaamd vrek oor vleis.

 

Helsinki se naam doen die plek ‘n onreg aan. Dink daaraan, die eerste deel is hel en die tweede deel is sink. Alles wat ek beleef is dramaties. Die naaste aan die hel gedeelte is beslis die aantrekkamers van die publieke sauna, en die sink gedeelte is die malkop Finne wat sauna en dan in die see spring om af te koel. Heel gek, hel ja, ons het net een week in hierdie paradys!

 

 

 

 

** Nie al die Fotos is deur my geneem nie – van hulle is vanaf die internet afgelaai

 

For Fox Sake…

Ai die Namibmense het darem maar ‘n anner manier van die Rooitaal praat.

 

Dis nou die bakoor jakkalsies wat dieselfde kleur van die gondpad is, loop hol mos oor die pad sodra jy aankom met die mouter.

 

Hulle kom orals voor regoor die hele Namibië, eet goggas, knaagdiere, voëtjies, en voëleiers.

Skaam sagte diertjies

Hulle weeg net so 5kg weeg, bedrywing saans,  mens sien die kleintjies nog minder.

 

Te lekker om die eiesoortige padborde raak te sien!

 

Lees hierso my anderdag se jakkals en kuiken storie