Hulle eet muskiete…

In opdrag van Toeka-Tokkel no 9: Verbeelding

Naeldekokers kan dans op water met hulle blink vlerkies – hulle skep  water vir feetjies. My Pa sê hulle eet muskiete. Anders as bye, steek hulle jou nie. Jy moet net regtig stilsit, dan kom al hulle maats om jou dans. Hoe meer daar om jou dans – hoe gelukkiger is jy.

Melissa was Juffrou van Rooyen se pokkeldogter wat geklik het oor als by haar Juffrou-mammie. Niemand wou Klikkiebek Melissa se pousemaatjie wees nie. Pouses het ons haar vermei – oor die skoolheining agter die pawiljoen gespring waar die heining op sy laagste was. Dan het ons daar naby langs die spruit gaan stilsit, voete in die water en naeldekokers tel. Wanneer die pouseklok gelui het, het ons teruggespaander; uitgelate teruggebondel in die van Rooyen-klas.

 

Melissa se Ma, Juffrou van Rooyen het ‘n harige moesie op haar knobbel neus gehad; Lexinton sigarette gerook en haar krimpelien romp het om haar lyf gedraai as sy stap. Doei tyd het jy sommer baie lesse gehad by jou klasjuffrou. Haar stemtoon het gewissel tussen skril en die druis van ‘n muskiet.  Ek onthou niks wat sy my geleer het nie, net dat haar onderrok ‘n bruinvaal kantrandjie met motgate en toiings uitgehang het.

 

Daar was twee Graad-2 klasse, en in die aande het ek in my bed gelê en bid dat ons klasjuffrou moes vrek in haar slaap of verdrink in haar bad, sodat Juffou Moolman ons kon leer. Vanuit ons klas het ons die ander klas gereeld hoor lag, handeklap, giggel en sing. Anders as mooie Juffrou Moolman, was Juffrou van Rooyen sweterig – vandaar haar bynaam: Bloukaas. Wanneer jy langs Bloukaas se tafel gestaan het, het sy hard asemgehaal terwyl sy jou binnebeen blou-knyp. Melissa het my gespot, gesê ek’s ‘n pisgat omdat ek gesnik, maar nooit gehuil het nie. Dan moes ek pouses binnebly en die vloer uitvee terwyl Melissa rondsit en smalend vir my kyk. Vir die kleinste onbenulligheid was Bloukaas se gunsteling straf, om jou in die hoekie te laat kniel met jou knieë op ‘n netjiese ry potlote. Daar het jy gebly totdat jy gehuil het, en gesoebat of gesmeek het. Ek het niks van daai dinge gedoen nie – net gebly kniel. Soveel so dat daai potlote blou strepies oor my knieë getreep het. Ek kon nie stap sonder om te hop-hobbel nie. Dit was oestyd en my Pa was vroeg uit en terug na bedtyd. Dae lank was ek gevangene op die speelgrond wat nie vir Melissa kon weghardloop nie.

 

Naby die snoepwinkel was ronde baksteen mure om die watertenks gebou waardeur die wind getrek het. Met water wat iewers van bo af gedrup het – met wind wat deurgetrek het –was die water altyd heerlik koel. Noudat ek nie kon weghol van Melissa af nie, het ek agter die watertenks gaan wegkruip.

 

Dit het nie lank geneem vir die naeldekokers om my te vind nie. Ek het doodstil gesit – en hulle het vir my kom dans.

 

Maar die speelgrond was maar klein en Melissa het my ontdek. Daar het sy gestaan – nes haar Ma: wydsbeen met vuisbolletjies geplant in haar sye. Wange twee bar opgepomp, haar donker slang ogies op skrefies getrek, besig om haarself op te werk in ‘n kenz-streep.

 

Toe begin sy gil. Nie ‘n kwaai malkop gil nie, maar ‘n beserk gil. Oor en oor gegil, beangs geval op haar knieë en haarself sopnat gepiepie. Al daai bohaai  oor blink-vlerk; ‘n ‘helikopter’ – daar het ek besluit naeldekokers was my gelukbringers!

 

Bloukaas het my aan die arm gepluk en in die stoorkamer geslinger. Daar in die donker het sy my ‘n snotklap so hard gegee dat ek die naeldekokers hoor dans het om my kop. So kwaad was sy – sy het soos ‘n hittegolf gesweef. Buite die deur het sy iets gehis van my ouers wat sal moet kom verduidelik en dat die skoolhoof hulle sou skakel.

 

Niemand antwoord plaaslyne in die middel van die dag, in oestyd nie.

 

Lank na die ander skoolkinders huistoe is, het Juffrou Moolman die stoorkamer kom oopsluit. My voorarm het ‘n snaakse buiging gehad en my hand was agterstevoor om-gebuig. Bloukaas se handmerk het blousel oor my gesig gewys. Ek het nooit gehuil of gekerm of gesoebat nie. Juffrou Moolman het gesnik en gehuil die hele pad hospitaal toe.

 

My Pa het die volgende dag nie gaan oes nie, hy’s skool toe.  Ek was in gips met harsingskudde en ‘n gebarste oordrom.  My klasmaats het my vertel, hulle het Juffrou van Rooyen hoor soebat, snik en tjank. Hulle het ook vertel hulle het ‘n klap gehoor, soos muskiet doodklap.

 

En toe is sy weg.

 

Juffrou Moolman het al die graad twee’s oorgeneem. Parykeer het sy die hele klas na die spruit geneem en ons het daar gesit en lees, gedigte geleer en geleer van groot woorde soos ekosisteme. Ek het als geleer, als opgeslurp soos ‘n spons.  Almal het gegiggel, hande geklap en gesing.

 

By die spruit was meer naeldekokers as ooit te vore. Niemand was bang vir naeldekokers nie. Ek was nog nooit gelukkiger nie.

 

 

(PS: Hierdie skrywe is fiksie.  Dis als net ‘n verbeeldingsvlug – -in opdrag van Scrappy – (Toeka-Tokkel,;sien die skakel heelbo)

 

 

Tien-jaar se reën

Vir dae reeds reën dit onophoudellik- gemiddeld vyf ure se reën per dag. Die groot tien-jaar-se-reën is hier.

Elke tien-jaar reën dit hier in Akkra, soveel so; dat mense vir ‘n dekade later vir hulle kinders daarvan vertel. In die loop van ‘n paar dae is die totale reënval meer as twee jaar se gesamentlike reënval. Dis tien-jaar later en weer sulke tyd. Laas toe dit so was, het my nat wasgoed gemuf. My kinnertjies was soos groot honne in ‘n krat; opgeskeep met hulleself en wou net heeltyd uit!

Water wat vloed

Wanneer dit so woes reën, kan jy nie anders as om aan die Ark en Noag te dink nie. Wanneer jy sien hoe minibusse en vier-by-vier voertuie soos kurkproppies in waterslote afdryf, besef jy hoe sterk is water.

Mouters lê in slote

Noag moes sy storie geken het. Dae lank, aaneen, stort reën dit vanuit die hemel. Swaar wolke hang net bô die huisdak, verskemerde daglig en en emmersvol water orals. Die grondwatervlak is versadig. Water stroom bo-oor die stoepie tot teenaan die glasdeure, die voordeur se matjie dryf soos water by die voordeur instoot. My kat Misca lê op die hoogste stoelleuning en loer na buite. Waar gaan die voëls om droog te bly? Almal het tog nie waterdigte neste nie. Hoe maak die derduisende vrugtevlêrmuise as hulle nie elke aand kan wegvlie om vrugte boorde te gaan plunder nie?

Vlermuis se kind innie reën

Vrek hulle maar van honger of versuip hulle so onderstebo waar hulle in bome hang?

Die elende is orals op die nuus. Mense soek skuiling onder ‘n vulstasie se afdak en honderd plus siele ontkom in ‘n ernstige ontploffing.

Vulstasie se ontploffing

Ons nuuslesers rapporteer van drenkelinge en eiendomskade.

Voertuie wat skuiling gaan soek het onder dak van ‘n vulstasie

Die hele stad is sonder krag en diesel vir opwekkers is skaars soos hoendertanne. Akkra is gebou met Franse oop rioolslote wat met goeie reënval veronderstel is om oop te spoel. Die ligging van Akkra; plat langs die see – beplan vir vierhonderd-duisend-inwoners maar met meer as vier miljoen bewoners; se sommetjies werk nie. Iedere inwoner dra by tot die plastiek besoedeling probleem.

Gister het ek pannekoek gebak, maar dis nie dieselfde nie want die temperatuur kwik haak op twee-en-dertig vas. Reën of te nôt! Met een-honderd present humiditeit is dit beknop en plak-warm. Reënkyk is net soos vuur-kyk in die aand. Ons het diep-sit kampstoele staan gemaak op die stoep, en reën gekyk met rooiwyn innie hand. Te mooi. Vannaand maak ek vetkoek en kerrievulsel; en beplan reën-kyk.

In Namibië loop ek gereeld uit in die reën, staan sopnat, arms uitgestrek, gesig na bô, tong uit, en proe. Daarso proe vars reënwater na stof, soetwater met ‘n sout na-smaak.

Reën proe

Hier is dit heel anders, die reën is bedompig, ruik na brandskaap en proe soos droog bokkems en biltong sonder sout en lawwe asyn. In Namibië wag jy die reën in, vir dae lank bondel en pak die wolke saam – hier in Akkra is die geboue op ‘n knop ingeryg, jy hoor die reën lank voorday jy dit sien of ruik.

Die meeste skole is toe vandag. Mense sukkel om betyds by die werk te wees, daar’s orals waterstrome, padskade en bome oor die pad. Ek hoor kindertjies se uitgelate gille en gaan kyk wat aangaan. Hulle is kaalvoet, deurnat, malkop besig om rond te hol en speel in die straat voor ons huis – hulle voel sekerlik soos honne vasgevang in ‘n krat.

Deurnat kinners in die reën

Die voëls gaan te kere asof hulle weet waar Noag se ark geparkeer is. Daar is ‘n vendusie van kraaie langs die watervoor – ‘n bok dryf in die watersloot, dik pens en pote in die lug. Dit reën nog – net sag, maar daai bok dryf fluks see se kant toe.

Water– Accra se grootste vriend en vyand…

Water– Accra se grootste vriend en vyand…

Hier in Akkra is ‘n algemende sêding WAWA. Dit vertaal in Engels nét so lekker soos in Afrikaans: Wes Afrika Wen Alweer. Inwoners van Akkra praat drifting oor water in diesefde trant as oor rugby. Sien hiersó moet jy water koop vanaf watertenkerverskaffers. Die lokale stadsraadmanne het die Ingelse Inginieurs in die laat sestiger jare hópeloos te vroeg weggejaag na daardie Kolonieseëring ding. In die daaropvolgende sestigjaar het hulle nog nie die waterpype (ou porselynsoort) behoorlik kon opgradeer of vervang nie. So as jy gelukkig is, draai iemand die kraantjie oop wat jou huis se toevoer ‘n lekseltjie gee. Dit gebeur so één keer per week – soms vergeet die siel wat daarvoor verantwoordelik is, sommer vir twee weke aanmekaar. Natuurlik sal jy onvoorwaardelik vrek as jy dit sou waag om die staatswater te drink – dis nét kombuis en stortwater. Nou hoé gemaak as Mammie wil gordyne was, tieners drie stelleklere aan en afskil per dag, vensters gewas moet word en vloere geskrop moet word? Tipies Suid Afrikaner – is daar ma-se-grootte-plastiek-tenks aangekoop en soos batterye langmekaar laat staan. Daai staatstoevoer-water is nie genoeg om een tenk half vol te kry nie – so nou moet mens maar kóóp. Voordat die slinkse boggers jou tenks volpomp moet mens maar eers ‘n lekseltjie daarvan proe, anders vang hulle jou onkant en stort jy ‘n week lank in soutseewater. Jy leer gou om die kleur ook te bekyk. Daai roesbruin water sal maak dat jy jou hele klerekas moet vervang na klerewasdag. Maar Boeta, gló my, klokslag-maandeliks is daardie ou staatsfooitjie op jou water rekening vir water toevoer. En glo my, hulle is nie skaam nie. Dan geld daardie ou Transvaal reël van Kraak en Betaal! WAWA.

Drinkwater is ‘n anderste balspeletjie so op sy eie. Hiers nie ‘n Fruit en Veg waar jy jou eie leë houertjies opvul nie. Jy kóóp trollies vol bokse bottelwater, en elke huis het daardie kantoorgrootte waterkan masjiene met die kouekraantjie. Jy sien die Mammies met so waterbotteltjie op ‘n drafstap aan die inkopies doen. Kinders in veiligheid stoeltjies in warm mouters sit en suig aan hulle waterbottels. Ekself reken mens sal roes van al daai water so vir veiligheid verdun ek al my watergedrinkery met ‘n spatseltjie Wiskey. Onse winkels is nie dom ouens nie, water is duurder as ‘n bottelbier, maar onse Boeremense is slimmer en koop eerder die goedkoper bottel.

Julle wonder seker hoekom ons nie reënwater opgaar nie? Dis omdat die tropiese storms onse dakke vol blare en takke hou. Ons reën kom in emmersvol met meëgaande vallende palmbome en dakplate wat afwaai. Binne minute stoot die water tot teen die kombuistrappie en na veertig minute dryf die kombuismatjie onder die yskas in. Sodra dit reën slaat ons krag af want hulle kry nie die kabels waterdig verbind nie. As jy ‘n kragopwekker het, kan jy darem nou tenkwater met ‘n drukpomp tot in ‘n stort kry. En as die brandstofprop weg of af is – vrek die storie omdat die water die brandstof verdun…WAWA.

Akkra se vier miljoen mense woon reg langs die see en is gewoond aan droogte en tropiese reënstorms. Na ‘n week se oorvloed reëns is die tweejare droogte verlig maar ons water vloed. Vandag is Akkra se koerante, vollop gru fotos van oorstromings. Dis niks soos die Laingsburg vloed nie, maar talle mense het wel verdrink. Niemand het ‘n noodtoestand verklaar nie, die groot-kokkedore vlieg met helikopters heen en weer oor die gebied. Grafte het oopgespoel. Mense sit op hulle dakke en loop heuphoogte in die water. BBP’s hou perskonferensies by die dosyne terwyl hulle wag op fondse en hulp van nuwe Ingelse Inginieurs. Natuurlik was dit nie die eerste groot vloedwaters nie – sal ook nie die laaste wees nie. WAWA